Ο Νέλσον Μαντέλα πέθανε σε ηλικία 95 ετών στο σπίτι του στο Γιοχάνεσμπουργκ περιστοιχισμένος από την οικογένειά του κι έχοντας δώσει μια πολύμηνη μάχη για να κρατηθεί στη ζωή. «Είναι μια στιγμή βαθιάς θλίψης», είπε ο Τζ. Ζούμα στο τηλεοπτικό του διάγγελμα καλώντας τους συμπατριώτες του να συμμεριστούν τη βαθιά του ευγνωμοσύνη για τη ζωή που έζησε ο Μαντέλα στην υπηρεσία των ανθρώπων της χώρας και της ανθρωπότητας: «Ας φερθούμε με την αξιοπρέπεια και το σεβασμό που προσωποποιούσε ο Μαντίμπα (...) Ο Νέλσον Μαντέλα μάς ένωσε και ενωμένοι τον αποχαιρετούμε».
Ο Μαντέλα αντιμετώπιζε επί πολλά χρόνια προβλήματα υγείας και είχε αποσυρθεί από τη δημόσια ζωή. Το περασμένο καλοκαίρι είχε νοσηλευτεί επί τρεις μήνες για υποτροπιάζουσα πνευμονική λοίμωξη και άλλες επιπλοκές. Από την 1η Σεπτεμβρίου βρισκόταν στο σπίτι του, που είχε μετατραπεί σε νοσοκομειακή μονάδα, με την κατάστασή του να χαρακτηρίζεται παγίως «κρίσιμη αλλά σταθερή», ενώ εδώ και δυο μέρες οι συγγενείς του δήλωναν ότι ζούσε τις τελευταίες του στιγμές.
Η είδηση του θανάτου του έκανε το γύρο του κόσμου, προκαλώντας έντονη συγκίνηση εντός κι εκτός Νοτίου Αφρικής. Μεταξύ των πρώτων συλλυπητήριων μηνυμάτων ήταν αυτό του Βρετανού πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον, του Γάλλου προέδρου Φρανσουά Ολάντ, της προέδρου της Βραζιλίας Ντίλμα Ρούσεφ, του γ.γ. του ΟΗΕ Μπαν Κι Μουν και του Αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα. Ολοι τους χαιρετίζουν έναν αγωνιστή της ελευθερίας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, έναν αταλάντευτο μαχητή της δικαιοσύνης.
Η πολιτική κληρονομιά του
«Εχω αφιερώσει τον εαυτό μου στον αγώνα του αφρικανικού λαού. Πολέμησα κατά της λευκής κυριαρχίας και πολέμησα κατά της μαύρης κυριαρχίας. Εχω ένα πολύτιμο ιδανικό μιας δημοκρατικής κι ελεύθερης κοινωνίας στην οποία όλοι θα ζουν σε αρμονία και με ίσες δυνατότητες. Είναι ένα ιδανικό για το οποίο ελπίζω να ζήσω και να το εκπληρώσω. Αλλά, αν χρειαστεί, είναι ένα ιδανικό για το οποίο είμαι έτοιμος να πεθάνω».
Με τα λόγια αυτά ο Νέλσον Μαντέλα έκλεινε τη δήλωσή του προς το Ανώτατο Δικαστήριο της Ν. Αφρικής στην έναρξη της δίκης του για σαμποτάζ και συνωμοσία ανατροπής του καθεστώτος του απαρτχάιντ τον Απρίλιο του 1964. Χρειάστηκε να περάσουν 27 χρόνια στη φυλακή, διάστημα στο οποίο δεν εγκατέλειψε ποτέ το σκοπό του, για να μπορέσει να παλέψει και πάλι με όλες του τις δυνάμεις για το μεγάλο ιδανικό. Είκοσι τρία χρόνια μετά την απελευθέρωσή του, η Νότια Αφρική δεν είναι η αρμονική κοινωνία που ο ίδιος ονειρευόταν -καμία δεν είναι άλλωστε- είναι όμως μια χώρα που παρά τις πληγές του παρελθόντος στέκεται γερά στα πόδια της κι έχει κερδίσει το δικαίωμα να σχεδιάζει το μέλλον. Το μεγάλο στοίχημα του Μαντέλα ήταν η εθνική συμφιλίωση. Ενα στοίχημα που κερδήθηκε όσον αφορά τη μετάβαση από την τυραννία στη δημοκρατία χωρίς να μεσολαβήσει εμφύλιος, αλλά όχι όσον αφορά την απόλυτη εξομάλυνση των σχέσεων λευκών-μαύρων ή την εναρμόνιση των κοινωνικών δυνάμεων στη βάση της ισότητας και της αμοιβαιότητας. Το οικονομικό, κοινωνικό και πολιτισμικό χάσμα μεταξύ των κοινοτήτων παραμένει βαθύ. Περίπου 40% του πληθυσμού της χώρας (σχεδόν όλοι τους μαύροι) είναι άνεργοι και επιβιώνουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Καθώς ο Μαντέλα νομοθέτησε την απαγόρευση της απαλλοτρίωσης των περιουσιών των λευκών, η υπόσχεση της αναδιανομής των γαιών και της δίκαιης κατανομής του πλούτου παραμένει ανεκπλήρωτη. Ο λευκός πληθυσμός έχει τώρα τα δικά του πολυτελή και καλά φρουρούμενα γκέτο. Η βία παραμένει βαθιά ριζωμένη στην κουλτούρα του τόπου, λευκή και μαύρη, και η εγκληματικότητα συνεχίζει να αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της χώρας. Την ίδια ώρα η διαφθορά έχει εδραιωθεί σε ένα μεγάλο μέρος των μαύρων ελίτ που κατάφεραν να αναδειχθούν έπειτα από δύο δεκαετίες διακυβέρνησης του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου (ANC).
Χωρίς εμφύλιο
Τα κοινωνικά αυτά προβλήματα δεν χαρακτηρίζουν ωστόσο μόνο τη Ν. Αφρική ή μόνο τη μαύρη ήπειρο, ενώ η επίλυσή τους δεν είναι ζήτημα μόνο εθνικής συμφιλίωσης ή μόνο ενός ανθρώπου, όσο σπουδαίος κι αν είναι. Γεγονός είναι ότι για κάθε αποτυχία της Ν. Αφρικής υπάρχει μια πολύ μεγαλύτερη επιτυχία. Κι όσα επιτεύχθηκαν ώς σήμερα αποτελούν το αναγκαίο πλαίσιο για την αντιμετώπιση των κοινωνικών ανισορροπιών. Επειτα από τρεις αιώνες αποικιοκρατίας και σχεδόν 50 χρόνια απαρτχάιντ η χώρα κατάφερε να γυρίσει σελίδα χωρίς να βυθιστεί στον εμφύλιο. Ηταν η μεγαλύτερη νίκη για το λαό της κι ένα επίτευγμα με παγκόσμια εμβέλεια. Η νοτιοαφρικανική δημοκρατία, που δεν ήταν δεδομένη, μετρά πλέον 19 χρόνια ζωής και προχωρά σταθερά. Σχεδόν μοναδικό παράδειγμα στην Αφρική, ο Τύπος της χώρας είναι ελεύθερος και πολυφωνικός. Το ANC έχει ενίοτε την τάση να συμπεριφέρεται σαν το μοναδικό κόμμα, ωστόσο κανένας κομματικός σχηματισμός δεν κινδυνεύει με φίμωση και όλες οι φωνές, στη Βουλή και στο δρόμο, είναι σεβαστές. Με όλα της τα προβλήματα, η Νότια Αφρική είναι ένα κράτος δικαίου και συγκαταλέγεται στις μεγαλύτερες αναδυόμενες οικονομίες.
Η κληρονομιά του Νέλσον Μαντέλα θα κριθεί, όπως συμβαίνει πάντα, στο πέρασμα του χρόνου. Ανεξαρτήτως του πόσο έχει προχωρήσει η εθνική συμφιλίωση ή των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Ν. Αφρική, το βέβαιο είναι ότι οι μάχες του δρομολόγησαν τις εξελίξεις εκείνες που επιτρέπουν σήμερα στους Νοτιοαφρικανούς να αποκαλούνται έθνος. Οποιος κι αν είναι ο τελικός απολογισμός, η κληρονομιά του Νέλσον Μαντέλα θα είναι η κληρονομιά ενός ανθρώπου που είχε ένα όραμα και το ψυχικό σθένος να το κάνει πραγματικότητα.
(Πηγές: Γαλλικό-Ρόιτερς-www.lemonde.fr-www.guardian.co.uk)
Πηγη: Enet.gr