Σε πολιτικό εφιάλτη για την κυβέρνηση τείνει να εξελιχθεί η υπόθεση των πλειστηριασμών κατοικιών. Μετά το σάλο που προκάλεσε η περίπτωση της Θεσσαλονίκης, υπουργοί με δηλώσεις τους, αλλά και κυβερνητικές πηγές με non paper σπεύδουν να διαβεβαιώσουν ότι δεν θα περάσει καμία πρώτη κατοικία οικονομικά αδύναμου στα... χέρια τραπεζίτη.
Ωστόσο, η κυβέρνηση αρχίζει να βρίσκεται αντιμέτωπη με την πραγματικότητα: οι πλειστηριασμοί, με εντολές του Δημοσίου, έχουν αρχίσει από τις οικίες απλών ανθρώπων, ακόμη και για χρέη των 500 ή 1.000 ευρώ. Όπως σημειώνει η Ναυτεμπορική, κραυγαλέα περίπτωση είναι ο πλειστηριασμός που έχει προγραμματισθεί να γίνει στις 19 Οκτωβρίου στη Θεσσαλονίκη -Δήμος Ευόσμου- με οκτώ εργατικές κατοικίες που θα βγουν στο σφυρί από την Εφορία.
Παράγοντες της αγοράς υποστηρίζουν ότι μέχρι το τέλος του έτους 5.000 σπίτια θα «βγουν στο σφυρί», γεγονός που μετατρέπει σε «Τετάρτες της οργής» τα κατά τόπους Ειρηνοδικεία, με συγκεντρωμένους πολίτες να διαδηλώνουν δυναμικά την αντίθεσή τους, σε μια προσπάθεια να ακυρώσουν τις διαδικασίες.
Ιδιαίτερη αίσθηση έχει προκαλέσει, δε, η πρόβλεψη παραγόντων της αγοράς ότι για το 2017 ο αριθμός των σπιτιών που αντιμετωπίζουν άμεσο κίνδυνο εκποίησης ανεβαίνει σε 50.000.
Από τον Βόλο, το βράδυ του Σαββάτου σε κομματική εκδήλωση του ΣΥΡΙΖΑ, ο υπουργός Επικρατείας Νίκος Παππάς δήλωσε ότι η κυβέρνηση θα κάνει ό,τι μπορεί για να προστατεύσει την πρώτη κατοικία, ενώ παράλληλα εξετάζεται να υπάρξει άμεσα παρέμβαση ακόμα και μέσω του νέου Πτωχευτικού Κώδικα που θα έρθει προς συζήτηση στη Βουλή σε λίγες ημέρες.
Παράλληλα, ο υπουργός Εσωτερικών Παναγιώτης Κουρουμπλής, μιλώντας την Κυριακή στον RealFm, τόνισε: «Δεν θα ξαναγίνει. (...) Δεν συμφωνώ να αγγίξουμε την πρώτη κατοικία των ανθρώπων. Ούτε κατά διάνοια. Και αυτή είναι πολύ σαφής οδηγία που μου έδωσε και ο πρωθυπουργός και προς κάθε κατεύθυνση χθες. (...) Είναι σαφής η θέση του πρωθυπουργού. Δεν θα αγγίξουμε πρώτες κατοικίες ανθρώπων».
Την Παρασκευή, η κυβέρνηση αντέδρασε με non paper στο οποίο επισημαίνεται:
«Αρκετή φασαρία γίνεται, τις τελευταίες μέρες, στον Τύπο και τα social media, αλλά και με σχετικές κινητοποιήσεις, για τους πλειστηριασμούς ακινήτων. Ασφαλώς, η ανησυχία για την κατοικία είναι παραπάνω από ευεξήγητη- είναι από τις πιο τραυματικές εμπειρίες να χάνεις το σπίτι σου και να βρίσκεσαι στον δρόμο, όπως έχουμε δει να γίνεται στην Ισπανία. Πρόκειται, όμως, περί αυτού;
»Γιατί ασφαλώς είναι εντελώς διαφορετικές περιπτώσεις το πρώτο σπίτι ενός άνεργου ή εργαζόμενου, που δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις του, με ένα ακίνητο αξίας άνω των 300.000 ή 400.000 ευρώ ή το ακίνητο ενός μεγαλοεπιχειρηματία που χρωστάει και είναι ένα από τα πολλά που διαθέτει προς εκμετάλλευση. Ας δούμε λοιπόν την πραγματικότητα, τα δεδομένα και τις συγκεκριμένες περιπτώσεις.
»1. Η κυβέρνηση προστατεύει την πρώτη κατοικία -και μάλιστα με σημαντικά μέτρα ενίσχυσης των πιο αδύναμων. Η περίπτωση της Θεσσαλονίκης (που τόση δημοσιότητα γνώρισε, και για την οποία θα μιλήσουμε στη συνέχεια) ή κάποιες άλλες περιπτώσεις δεν αναιρούν τον γενικό κανόνα προστασίας της πρώτης κατοικίας. Σε καμία περίπτωση, όμως, δεν θα προστατεύσει τις περιουσίες μεγαλοεπιχειρηματιών που χρωστούν τεράστια ποσά -ανεξάρτητα με το αν το κίνημα ενάντια στους πλειστηριασμούς και κάποιοι πολίτες έχουν (την ισοπεδωτική και λανθασμένη πολιτικά) θέση ότι πρέπει να μη γίνει κανένας πλειστηριασμός. Γιατί είναι διαφορετικό πράγμα οι πανάκριβες βίλες στην Εκάλη και αλλού, και εντελώς διαφορετικό το τριάρι στο Παγκράτι ή το Περιστέρι, κ.λπ.
»Η προσπάθεια δημιουργίας πανικού, που ενορχηστρώνεται από τα γνωστά κέντρα εξουσίας, δεν πιάνει, παρότι τα θέμα είναι τόσο ευαίσθητο, γιατί οι πολίτες που χρωστούν και έχουν στεγαστικά δάνεια, παρά την ανησυχία τους, γνωρίζουν ότι δεν απειλούνται. Εκτός αν κάποιοι -και σε καμία περίπτωση, βέβαια, αυτοί δεν είναι όσοι συμμετέχουν σε κινήματα στήριξης των φτωχών συνανθρώπων μας- εκτιμούν ότι με τον Μητσοτάκη θα προστατευθούν καλύτερα τα συμφέροντα της μεγαλοαστικής τάξης. Γιατί πώς αλλιώς να εξηγήσουμε τη στήριξη, για παράδειγμα, μεγαλοεπιχειρηματία, με πολλά ακίνητα και καταστήματα στον εμπορικότερο δρόμο της Αθήνας, να μη βγει σε πλειστηριασμό οικόπεδό του στην Εκάλη;
»2. Μέχρι το τέλος του 2016 οι τράπεζες έχουν εντάξει στον προγραμματισμό 2.000 πλειστηριασμούς. Από τα μέχρι στιγμής στοιχεία προκύπτει ότι στοχεύουν σε μεγάλα ακίνητα, που βαρύνονται με δάνεια τα οποία έχουν βρεθεί στο "κόκκινο", πάνω από δύο χρόνια. Με βάση τα Δελτία Πλειστηριασμών που διατίθενται, μόνο ένα μικρό ποσοστό αφορά πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας και πρόκειται για ακίνητα μεγάλης αξίας.
»Συνεπώς, τα δημοσιεύματα που αναφέρονται στο ζήτημα δεν ευσταθούν -και ιδίως ως προς την έκταση της δημοσιότητας που παίρνουν. Οι τράπεζες, μάλιστα, με βάση τους στόχους που τέθηκαν, σε συνεργασία με την ΤτΕ και τον ESM, προχωρούν σε γενναίες ρυθμίσεις δανείων για τα 29 από τα 41 δισ. ευρώ των "κόκκινων δανείων", που θα απομειωθούν ως το τέλος του 2019.
»3. Στον αναθεωρημένο νόμο Κατσέλη, για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, μπορούν να ενταχθούν σε προστατευτικές ρυθμίσεις για την πρώτη κατοικία δύο στους τρεις δανειολήπτες. Μάλιστα, για το 25% που αντιστοιχεί στους πιο αδύναμους, προβλέπεται η ενίσχυσή τους από το κράτος, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στις δόσεις. Η προστασία παραμένει η ίδια, και δεν επηρεάζεται καθόλου από ενδεχόμενη μεταβίβαση του δανείου σε μη τραπεζική εταιρεία. Σε κάθε περίπτωση, μέχρι και σήμερα απαγορεύονται οι πλειστηριασμοί όσων έχουν καταθέσει αιτήσεις υπαγωγής στις διατάξεις του νόμου Κατσέλη.
»4. Σύμφωνα με τον νόμο προστατεύονται οι δανειολήπτες -αλλά πρέπει βέβαια να κάνουν αίτηση- που διαθέτουν ακίνητο αντικειμενικής αξίας έως 180.000 ευρώ εάν είναι άγαμοι, 220.000 ευρώ εάν είναι έγγαμοι, προσαυξημένο κατά 20.000 ευρώ ανά παιδί και μέχρι τρία παιδιά. Αντίστοιχα, θα πρέπει να έχουν ετήσιο εισόδημα (με βάση τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης), 13.906 ευρώ αν πρόκειται για ένα άτομο, 23.659 ευρώ αν πρόκειται για δύο άτομα και για κάθε παιδί 5.714 ευρώ, έως τρία παιδιά.
»5. Με τον Αναθεωρημένο Κώδικα Δεοντολογίας, που εφαρμόζεται ήδη από 1.10.2016, οι υπόχρεοι για την τήρησή του (Τράπεζες, χρηματοδοτικά ιδρύματα, Εταιρίες Διαχείρισης) οφείλουν να παίρνουν υπόψη τους την οικονομική κατάσταση του δανειολήπτη (τεκμηριωμένα) και αναλόγως να προτείνουν λύσεις (ενδεχόμενη ευνοϊκή επιμήκυνση, απομείωση οφειλής, κ.ά.). Tα πιστωτικά ιδρύματα, τηρώντας τις διατάξεις του Κώδικα Δεοντολογίας και την άτυπη δέσμευσή τους, δεν έχουν προχωρήσει σε διενέργεια πλειστηριασμών κύριας κατοικίας, ακόμη και στις περιπτώσεις που δεν πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις προστασίας, προκειμένου να αποφύγουν εμπλοκή σε αβέβαιες και μακροχρόνιες δικαστικές διενέξεις.
»6. Σε περίπτωση που οι δανειολήπτες είναι συνεργάσιμοι με τις τράπεζες, ακόμα και αν αδυνατούν να πληρώσουν, είναι πρακτικά αδύνατον οι τράπεζες να ξεκινήσουν δικαστικές διαδικασίες εναντίον της περιουσίας τους χωρίς το χρέος τους να έχει ρυθμιστεί σε επίπεδα τέτοια που να μπορούν να αποπληρώνουν τη δόση.
»7. Θυμίζουμε ότι μέχρι το 2018 δεν επιτρέπεται η μεταβίβαση δανείων που συνδέονται με πρώτη κατοικία:
Ανεξαρτήτως κατηγορίας, δηλαδή όχι μόνο τα στεγαστικά δάνεια αλλά και τα καταναλωτικά, τα επισκευαστικά, τα δάνεια των ελεύθερων επαγγελματιών, των εμπόρων και αγροτών, καθώς και τα δάνεια μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων, που έχουν διασφάλιση σε πρώτη κατοικία.
Με αντικειμενική αξία μέχρι 140.000 ευρώ, δηλαδή παραπάνω του 90% του συνόλου των στεγαστικών δανείων πρώτης κατοικίας.
»8. Η περίπτωση της Θεσσαλονίκης είναι ιδιόμορφη. Πρέπει, ασφαλώς, να αντιμετωπιστεί με σεβασμό προς το πρόσωπο του δανειολήπτη που, όμως, οφείλει και αυτός να σεβαστεί και να κάνει χρήση των νόμων σχετικά με την προστασία της περιουσίας του. Όσο για τα οφειλόμενα από την ΕΡΤ προς το πρόσωπό του ισχύουν τα εξής:
Η ΕΡΤ δεν του χρωστά ούτε ένα ευρώ καθώς δεν είχε καμιά σύμβαση εργασίας με την ΕΡΤ! Η ΕΡΤ, λοιπόν, "δεν αρνείται να τον πληρώσει", ούτε άλλωστε παραδέχεται και ο ίδιος.
Η εταιρεία που είχε αναλάβει το έργο, και η οποία πληρώθηκε κανονικά από την ΕΡΤ, του οφείλει δεδουλευμένα, καθώς εργαζόταν σ' αυτήν. Η ΕΡΤ δεν μπορεί να κάνει απολύτως τίποτα γι' αυτό.
»9. Στην περίπτωση των όσων συνέβησαν στο Ειρηνοδικείο Αθηνών καθώς και στα κατά τόπους ειρηνοδικεία κάθε Τετάρτη, ημέρα διενέργειας πλειστηριασμών, οι αρχές κινούνται με γνώμονα την προστασία της έννομης τάξης καθώς και της αποφυγής εντάσεων. Δεν μπορεί, όμως, να μείνει αναπάντητη η προσπάθεια διόγκωσης και παρερμηνείας ενός και μόνο πλειστηριασμού στην Αθήνα, ο οποίος έγινε από τον Δήμο Αθηναίων, για τον οποίο μεν δεν υπάρχει νομική απαγόρευση, αλλά λόγω του ποσού της οφειλής εγείρεται ηθικό θέμα, στο οποίο οφείλει να τοποθετηθεί ο δήμαρχος Αθηναίων, κ. Καμίνης.
»10. Η προσπάθεια των γνωστών κέντρων, αφού δεν ευοδώθηκαν οι "ευσεβείς πόθοι" τους να ενεργοποιηθεί ο δημοσιονομικός "κόφτης", είναι να εκμεταλλευθούν το πολύ ευαίσθητο θέμα της κατοικίας. Δεν θα έχουν, όμως, καμία τύχη γιατί οι πολίτες έχουν γνώση και κρίση. Ασφαλώς ενδιαφέρονται -και ορθώς- για την προστασία του σπιτιού τους, δεν επιθυμούν, όμως, να έχουν ασυδοσία οι μεγαλόσχημοι που χρωστάνε κατά σύστημα και παντού.
»Το ζήτημα για τους πολίτες που ανησυχούν και κινητοποιούνται τίθεται εντελώς αλλιώς. Το ερώτημα είναι: Ενδιαφέρονται για την ουσιαστική προστασία της πρώτης κατοικίας των εργαζόμενων και ανέργων ή ψάχνουν να βρουν (άλλη) μια αφορμή για να κάνουν μικροπολιτική αντιπολίτευση στην κυβέρνηση, εκμεταλλευόμενοι ένα τόσο ευαίσθητο θέμα;
»Όσοι ανήκουν στην πρώτη κατηγορία, όσοι αγωνιούν ειλικρινά, δεν παρασύρονται από τις κραυγές ούτε πείθονται από μια ισοπεδωτική λογική που λέει "κανένας πλειστηριασμός": ξέρουν να κάνουν τις αναγκαίες διακρίσεις, αναγνωρίζουν ότι η κυβέρνηση έχει πετύχει να προστατέψει σε πολύ μεγάλο βαθμό την πρώτη κατοικία, καταλαβαίνουν ότι με Σαμαρά ή Μητσοτάκη πρωθυπουργό τα πράγματα θα ήταν πολύ χειρότερα. Και βγάζουν τα συμπεράσματά τους».
Απαντώντας στο non paper, ο Δήμος Αθηναίων διαψεύδει την κυβέρνηση, τονίζοντας: «Κανένας πλειστηριασμός κατοικίας δεν έχει γίνει στην Αθήνα».
Στην ανακοίνωση αναφέρεται ότι ο Δήμος, «έχει διαψεύσει με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο όσα μεταδίδονται από ραδιοτηλεοπτικά Μέσα Ενημέρωσης, περί εκτέλεσης πλειστηριασμού κατοικίας, σημειώνοντας ότι είναι εντελώς ανυπόστατα».
«Αν το Μέγαρο Μαξίμου διαφωνεί με τις διαδικασίες που προβλέπει ο Κώδικας Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων, ας τον αλλάξει. Κυβέρνηση είναι. Υποδείξεις κοινωνικής ευαισθησίας από την κυβέρνηση, στην τρέχουσα συγκυρία, ιδίως προς τον Δήμο Αθηναίων, περισσεύουν» επισημαίνεται.
Εγκύκλιος από τη ΓΓΔΕ
Εν τω μεταξύ, αναλυτικές διευκρινίσεις για τον τρόπο διενέργειας των πλειστηριασμών ακινήτων που έχουν κατασχεθεί από το Δημόσιο για χρέη προς τις ΔΟΥ ή τα Τελωνεία περιλαμβάνει εγκύκλιος που ετοιμάζεται να εκδώσει και να κοινοποιήσει σε όλες τις φοροεισπρακτικές υπηρεσίες της η Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων (ΓΓΔΕ). Η εγκύκλιος αυτή θα περιγράφει τη διαδικασία των πλειστηριασμών όπως αυτή τροποποιήθηκε με τον ν. 4335/2015 για τον νέο Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας.
Όπως αναφέρει η Ναυτεμπορική, σύμφωνα με τα βασικότερα σημεία της εγκυκλίου, για τη διενέργεια πλειστηριασμού σε ακίνητο που κατασχέθηκε για ληξιπρόθεσμα χρέη προς το Δημόσιο πρέπει να ακολουθούνται τα ακόλουθα βήματα:
Ορισμός τιμής πρώτης προσφοράς:
Ο επισπεύδων διευθυντής της αρμόδιας για την είσπραξη της οφειλής υπηρεσίας και ο ελεγκτής εσόδων διά κοινής πράξεως αναγράφουν κάτω από την έκθεση κατασχέσεως όλα τα βεβαιωμένα χρέη του οφειλέτη, περιλαμβανόμενα ή μη στην παραγγελία κατασχέσεως, και ορίζουν το ποσό της «πρώτης προσφοράς» του επικείμενου πλειστηριασμού.
Το ποσό που ορίζεται ως «πρώτη προσφορά» δεν μπορεί να είναι μικρότερο του οφειλομένου χρέους αυξημένου κατά τα προϋπολογιζόμενα δικαιώματα και έξοδα εκτελέσεως και τον φόρο μεταβιβάσεως ακινήτων. Σε κάθε περίπτωση, το ποσό της πρώτης προσφοράς δεν μπορεί να είναι μικρότερο του 50% της αξίας του ακινήτου, όπως αναγράφεται στην έκθεση κατασχέσεως, ούτε υψηλότερο των 4/5 αυτής.
Εάν η εκτιμηθείσα στην έκθεση κατασχέσεως αξία του ακινήτου είναι μικρότερη του χρέους του οφειλέτη, ως «πρώτη προσφορά» ορίζεται ποσόν ίσον προς τα 4/5 της εκτιμηθείσας αξίας του ακινήτου.
Αντίγραφο της έκθεσης κατασχέσεως, αφού συμπληρωθεί με τον καθορισμό της «πρώτης προσφοράς», επιδίδεται στον αρμόδιο υποθηκοφύλακα, ο οποίος εγγράφει το ακίνητο στο βιβλίο κατασχέσεων που τηρεί.
Το ποσό της πρώτης προσφοράς μπορεί να τροποποιηθεί από τον διευθυντή της αρμόδιας φοροεισπρακτικής υπηρεσίας. Κατά τον νέο αυτό καθορισμό της πρώτης προσφοράς λαμβάνονται υπ’ όψιν όλα τα χρέη του οφειλέτη προς το Δημόσιο, ληξιπρόθεσμα και μη, που έχουν βεβαιωθεί μέχρι της χρονολογίας εκδόσεως του προγράμματος πλειστηριασμού.
Για τα ακίνητα που βρίσκονται σε περιοχή όπου ισχύει το σύστημα του αντικειμενικού προσδιορισμού της αξίας των ακινήτων για τον υπολογισμό του φόρου μεταβίβασης, η τιμή πρώτης προσφοράς δεν μπορεί να υπολείπεται της αντικειμενικής αξίας, όπως ισχύει κατά τον χρόνο επιβολής της κατάσχεσης ή κατά τον χρόνο έκδοσης του προγράμματος πλειστηριασμού αντίστοιχα.
Πρόγραμμα πλειστηριασμού:
Ο διευθυντής της επισπεύδουσας υπηρεσίας (της ΕΜΕΙΣ, του ΚΕΦΟΜΕΠ, του ΚΕΜΕΕΠ ή της ΔΟΥ) μετά την παρέλευση 40 ημερών και το αργότερο σε τέσσερις μήνες από την κατάσχεση, εκδίδει πρόγραμμα πλειστηριασμού, που περιέχει την περιγραφή και την εκτίμηση του κατασχεθέντος κατά την κατασχετήρια έκθεση, και ορίζει ημερομηνία πλειστηριασμού το αργότερο σε πέντε μήνες από την ημερομηνία έκδοσης του προγράμματος.
Το πρόγραμμα του πλειστηριασμού κοινοποιείται: α) προς τον οφειλέτη, β) προς τον τρίτον κύριο, εάν από τα βιβλία μεταγραφών προκύπτει η ύπαρξή του και γ) προς τους εγγεγραμμένους ενυπόθηκους δανειστές μέχρι την προηγούμενη μέρα από την κοινοποίηση της κατασχέσεως.
Τόπος και τρόπος διενέργειας πλειστηριασμού:
Το κατασχεθέν ακίνητο πλειστηριάζεται δημόσια ενώπιον συμβολαιογράφου της περιφέρειας του τόπου όπου έγινε η κατάσχεση, ο οποίος ορίστηκε για τον πλειστηριασμό. Ο πλειστηριασμός γίνεται με την υποβολή γραπτών και σφραγισμένων προσφορών και στη συνέχεια διαδοχικών προφορικών προσφορών.
Ο πλειστηριασμός γίνεται στο κατάστημα του ειρηνοδικείου στην περιφέρεια του οποίου έγινε η κατάσχεση, εργάσιμη ημέρα Τετάρτη.