«Η νίκη έχει πολλούς πατέρες και η ήττα είναι ορφανή» σύμφωνα με το διαχρονικό ρητό που επικαλούνται πολλοί στη συζήτηση για την απόδοση ευθυνών. Μόνο που στην περίπτωση της εθνικής τραγωδίας στο Μάτι η ήττα έχει ονοματεπώνυμο για πάρα πολλούς: την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ. Την ίδια στιγμή οι παρενέργειες της ήττας πλήττουν ευθέως τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα που βιώνει την πιο οδυνηρή στιγμή της πολιτικής διαδρομής του.Και είναι ερωτηματικό εάν η προχθεσινή παραίτηση του Νίκου Τόσκα (σ.σ.: είχε υποβάλει την παραίτησή του και στην αρχή της κρίσης και δεν είχε γίνει αποδεκτή) από τη θέση του αναπληρωτή υπουργού Προστασίας του Πολίτη, η αναδόμηση της γ.γ. Πολιτικής Προστασίας, οι έκτακτες κρίσεις στην Αστυνομία και στην Πυροσβεστική που αναμένονται, αλλά και ο επικείμενος ριζικός ανασχηματισμός μετά τον Δεκαπενταύγουστο, θα αλλάξουν το βαρύ κλίμα. Ηδη, η ΝΔ αντέδρασε και υπογράμμισε ότι η παραίτηση Τόσκα είναι πολύ λίγη και έρχεται πολύ αργά για να ικανοποιήσει το κοινό αίσθημα.
Η παρούσα κρίση με δεκάδες νεκρούς έχει αφήσει το αποτύπωμά της στην κυβέρνηση και στον Πρωθυπουργό και στοιχειώνει το Μέγαρο Μαξίμου, όπου η κατάσταση πολλές φορές τις τελευταίες ημέρες ήταν εκρηκτική. Και αυτό διότι τίποτα δεν πήγαινε... δεξιά για την αριστερή κυβέρνηση και ο Αλ. Τσίπρας με τους επιτελείς του έβλεπε να πέφτουν στη «μαύρη τρύπα» της επικοινωνίας, την οποία από την αρχή της θητείας της τον Ιανουάριο του 2015 είχε φέρει στο επίκεντρο της στρατηγικής της.
Η πρόσφατη τραγωδία όμως γκρέμισε τους επικοινωνιακούς σχεδιασμούς του Πρωθυπουργού. Τίποτα δεν πήγε καλά από την πρώτη στιγμή της κρίσης, την οποία η κυβέρνηση - κατά τις επισημάνσεις ειδικών επιστημόνων σε θέματα διαχείρισης κρίσεων - διαχειρίστηκε τόσο επικοινωνιακά όσο και πολιτικά με λανθασμένο τρόπο.
Αυτή η λανθασμένη επικοινωνιακή και πολιτική διαχείριση, εκτός βέβαια και από τα σοβαρά επιχειρησιακά λάθη που αναδεικνύονται έντονα τις τελευταίες ήμερες, θρυμμάτισε το αρχηγικό προφίλ του Αλ. Τσίπρα. Το χτύπημα που δέχθηκε ο 44χρονος πρωθυπουργός ήταν τόσο ισχυρό που πανικόβαλε τόσο τον ίδιο όσο και το στενό του επιτελείο, καθώς το παιχνίδι είχε χαθεί από τις πρώτες ώρες.
Στη γωνία ο Τσίπρας
Τα απανωτά λάθη που έγιναν στη διαχείριση της κρίσης από την πρώτη στιγμή επέφεραν εσωτερική αναστάτωση στην κυβέρνηση. Το κλίμα δεν έχει ακόμη αλλάξει, παρά την προσπάθεια του επικοινωνιακού επιτελείου, αλλά και τη συνδρομή «ξένων παραγόντων»-ειδικών στην επικοινωνιακή διαχείριση κρίσεων για την αναζήτηση τρόπων προστασίας του Αλ. Τσίπρα και οδού διαφυγής για την κυβέρνηση.
Ο Αλ. Τσίπρας σε αυτή την κρίση επέδειξε, κατά τους επικριτές του ακόμα και εντός ΣΥΡΙΖΑ, πάρα πολλές αδυναμίες, οδηγώντας πολλούς ακόμα και να φτιάχνουν σενάρια για την επόμενη μέρα στη λογική της αμφισβήτησης. Δεν ακολουθήθηκαν ούτε καν οι βασικοί κανόνες στη διαχείριση κρίσεων, ενώ όπως έλεγε βουλευτής με πολλές παραστάσεις από το εξωτερικό οι ηγέτες στη σημερινή εποχή πρέπει να ενεργούν πολύ ταχύτερα, καθώς η πίεση έρχεται πολύ πιο γρήγορα, και αυτό στην περίπτωση της τραγωδίας στο Μάτι δεν έγινε, με αποτέλεσμα ο Τσίπρας να βρεθεί στη γωνία.
Η επισήμανση ότι ο Αλ. Τσίπρας βρέθηκε στη γωνία γίνεται από αρκετούς βουλευτές, ενώ πρόσωπο με μακρά διαδρομή στην Αριστερά σημείωσε σε συζήτηση με πολιτικούς φίλους προ ημερών ότι «έμεινε μόνος και έρημος στο Μαξίμου χωρίς πολιτικές ανάσες από τους συντρόφους του». Και αυτό για πολλούς «προεδρικούς» είναι ασυγχώρητο, αλλά όπως λέγεται δεν είναι η ώρα του λογαριασμού.
Εντάσεις στο Μαξίμου
Στιγμές μεγάλης έντασης, εσωτερικών αντεγκλήσεων, αλλά και υπόγειων μαχαιρωμάτων και αιχμηρών διαρροών, είχαν να εμφανιστούν σε τέτοιον βαθμό από τον Ιούλιο του 2015 και την απόφαση για το δημοψήφισμα. Τα όσα συνέβησαν τις τελευταίες δύο εβδομάδες ανέδειξαν ότι ο όρος συντροφικότητα δεν είχε κεντρική θέση στο λεξιλόγιο του ΣΥΡΙΖΑ και της κυβέρνησης. Η θεωρία ήταν «ο σώζων εαυτόν σωθήτω» και μετά το αρχικό σοκ η προσπάθεια ήταν και είναι να στηριχθεί επικοινωνιακά και πολιτικά ο Πρωθυπουργός.
Σε πολλές συσκέψεις στο Μέγαρο Μαξίμου, όπως είναι σε θέση να γνωρίζει «Το Βήμα της Κυριακής» από καλά πληροφορημένες πηγές, το κλίμα ήταν αρκετά βαρύ, ενώ υπήρξαν ουκ ολίγες φορές και λεκτικές αντιπαραθέσεις. Αυτές ήταν λογικές εν μέρει σε καθεστώς πίεσης και μεγάλης κρίσης και έντασης ή ακόμα και πανικού, και μετά ακολούθησε η επιχείρηση αποφόρτισης και ανασύνταξης, αλλά με βασικό πρόσωπο τον Πρωθυπουργό.
«Σώστε τον Αλέξη»
Κεντρικός στόχος των περισσοτέρων είναι να στηριχθεί πάση θυσία ο Αλ. Τσίπρας και γι' αυτό έχει υψωθεί τείχος προστασίας από πολλούς, αν και υπάρχουν στελέχη, κυρίως από τεχνοκρατικά υπουργεία, τα οποία σε συνομιλίες τους με παράγοντες των ΜΜΕ και της οικονομικής και πολιτικής ζωής των Αθηνών εξαπολύουν ευθείες βολές κατά του Πρωθυπουργού. «Αστειότητες» λένε οι «προεδρικοί» για τα σενάρια περί αμφισβήτησης του Πρωθυπουργού και παρά τις όποιες διαφορές έχουν υπερασπίζονται τον Τσίπρα που ελέγχει και το κόμμα.
Εξάλλου, αυτή τη στιγμή ο Αλ. Τσίπρας είναι εκτός από Πρωθυπουργός και πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ και ακόμα και σε περίπτωση εκλογικής ήττας είναι δύσκολο να ανατραπεί, αφού έχει την πλειοψηφία στο κόμμα. Και όπως έλεγε στο «Βήμα» πολύπειρος και «μπαρουτοκαπνισμένος» υπουργός, θυμίζοντας μια φράση του Αϊζενχάουερ, «υπάρχει ένα πράγμα όταν είσαι πρόεδρος: κανένας δεν μπορεί να σου πει να κάτσεις κάτω». Αυτό δεν μπορεί να γίνει με τον Αλ. Τσίπρα στην παρούσα φάση, καθώς ουδείς είναι διατεθειμένος να του πει να κάτσει κάτω με ό,τι αυτό σημαίνει για το εσωκομματικό παιχνίδι των συσχετισμών.
Σε αυτή τη λογική, τις τελευταίες ημέρες έχει υψωθεί τείχος προστασίας για τον Πρωθυπουργό από τους «σωματοφύλακές» του εντός της κυβέρνησης και του κόμματος, σε μια στιγμή κατά την οποία παρατηρείται μεγάλη αφωνία από κεντρικούς υπουργούς, προκαλώντας πολλαπλά ερωτήματα.
Η επιδίωξη του πρωθυπουργικού επιτελείου και της «προεδρικής ομάδας» είναι να μην εξαϋλωθεί το πολιτικό κεφάλαιο Τσίπρας, καθώς με αυτό θα πορευθεί - ό,τι και να λέγεται, όσα σενάρια και να κυκλοφορούν τις τελευταίες ημέρες - ο ΣΥΡΙΖΑ στην πορεία για τις εκλογές, όποτε αυτές γίνουν. Η γραμμή ουσιαστικά είναι «σώστε τον Αλέξη» και στην προσπάθεια να αλλάξει το κλίμα να γίνεται σύγκριση και επίκληση παλαιότερων καταστροφών και κρίσεων και να τίθενται ερωτήματα, όπως «Παραιτήθηκε κανείς για τις φωτιές του 2007 ή τον σεισμό του 1999;».
Ως εκ τούτου, σε αυτή την πολύ αρνητική ατμόσφαιρα για την κυβέρνηση, επιχειρείται να προστατευθεί πάση θυσία ο Αλ. Τσίπρας και να μην τρωθεί άλλο το προφίλ του. Και όπως σε κάθε πολεμική μάχη, έτσι και στον δρόμο προς τις εκλογές ο «στρατός» του ΣΥΡΙΖΑ δεν πρέπει να πάει με χαμηλό ηθικό και με βαριά τραυματισμένο πολιτικά αρχηγό.
Γι' αυτό και εμφανίστηκε πρώτος ο Χριστόφορος Βερναρδάκης, υπουργός Επικρατείας και στενός συνεργάτης του Πρωθυπουργού, και ζήτησε να μη χτυπούν τον Αλ. Τσίπρα, επικαλούμενος το 44ο έτος της ηλικίας του.
Στο ίδιο πλαίσιο εμφανίστηκε - από τις σπάνιες δημόσιες παρουσίες της - και η στενής συνεργάτις και επικοινωνιακή σύμβουλος του Πρωθυπουργού Ζωή Χαλιδιά, η οποία με κείμενό της αναφέρθηκε σε «μισθοφόρους» της δημοσιογραφίας, που οργίασαν στα δελτία ειδήσεων και στα άρθρα τους, και συνέστησε... λίγη ψυχανάλυση.
Το ενδιαφέρον όμως είναι ότι έστειλε το πολιτικό μήνυμα που εκπέμπεται συνολικά και από το Μέγαρο Μαξίμου και δόθηκε και μεγάλη προβολή - πολύ μεγαλύτερη και από τα επιθετικά άρθρα του Θανάση Καρτερού - μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα μεταξύ των στελεχών και μελών του ΣΥΡΙΖΑ: «Η πολιτική ενηλικίωση του ΣΥΡΙΖΑ συντελέστηκε όταν αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι ως κυβέρνηση δεν γίνεται να είναι υπηρέτης των επιθυμιών του. Επρεπε να γίνει υπηρέτης του καθήκοντος. Αυτή η ενηλικίωση λοιπόν σας απασφάλισε. Αρνείστε να αναγνωρίσετε τον ενήλικα Αλλον. Δεν πρέπει να υπάρχει Αλλος. "Θα τον εξαφανίσομεν". Αρα ως πού μπορεί να φθάσετε για να ικανοποιηθεί αυτή η λύσσα; ...Αλλά έχει δρόμο η ιστορία. Και πολλά ράμματα για τις γούνες».
Υπουργοί σε αφωνία και συντροφικά μαχαιρώματα
Παρασκηνιακά έχουν βγει μαχαίρια με το βλέμμα στο μέλλον και στους πολιτικούς συσχετισμούς της επόμενης ημέρας. Αξιοσημείωτο και διόλου τυχαίο είναι το γεγονός ότι πάρα πολλοί υπουργοί είναι αποστασιοποιημένοι και δεν έπεσαν στη… φωτιά να στηρίξουν την κυβέρνηση τούτες τις ιδιαίτερα δύσκολες ώρες, παρά γο γεγονός ότι από το Μέγαρο Μαξίμου λένε ότι έχει ζητηθεί να μην εμφανίζονται στα ΜΜΕ.
Στο στόχαστρο βρίσκεται από αρκετούς «προεδρικούς» ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος διότι σιωπά δύο εβδομάδες, ενώ η λαλίστατη στο παρελθόν για διάφορα θέματα ομάδα των «53» είναι κυριολεκτικά εξαφανισμένη, σύμφωνα με στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ με μακρά κομματική διαδρομή. Επίσης λένε ότι και πολλοί άλλοι βουλευτές που ήταν συχνά στην επικαιρότητα, όπως π.χ. ο Νίκος Φίλης, δεν έχουν εμφανιστεί να στηρίξουν την κυβέρνηση.
Αλλοι βρήκαν ευκαιρία να εκτοξεύσουν πυρά, κυρίως από την ομάδα των «53», στον υπουργό Ψηφιακής Πολιτικής Νίκο Παππά, τονίζοντας ότι και αυτός απέχει από τη δημόσια στήριξη της κυβέρνησης. Κάποιοι θυμήθηκαν την απόσταση που χώριζε κατά καιρούς τον Ν. Παππά με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο Δημήτρη Τζανακόπουλο, τον οποίο επικρίνουν διάφοροι για τους χειρισμούς του στο επικοινωνιακό σκέλος.
Ορισμένοι βρήκαν ευκαιρία - από το τμήμα των «προεδρικών» αλλά και των «53» - να εκτοξεύσουν πυρά εναντίον του Δ. Τζανακόπουλου στην προσπάθειά τους να τον «κοντύνουν πολιτικά», καθώς οι πολιτικές του μετοχές (λόγω ικανοτήτων, κατάρτισης και συγκρότησης) ήταν ιδιαίτερα ανεβασμένες στο πολιτικό χρηματιστήριο.
Δεν είναι τυχαίο ότι ένας υφυπουργός και ένας υπουργός άφησαν να διαρρεύσουν σε ΜΜΕ προ ημερών τα σχετικά με λεκτική αντιπαράθεση των Τζανακόπουλου και Τσακαλώτου στο τελευταίο Υπουργικό Συμβούλιο, αν και από το Μέγαρο Μαξίμου διαψεύστηκε.
Ανάλογα με το σε ποια τάση ανήκει ο καθένας, ρίχνει δηλητηριώδη βέλη εναντίον υπουργών, ακόμα και ιστορικών στελεχών, όπως π.χ. εναντίον του Προέδρου της Βουλής Νίκου Βούτση και του αντιπροέδρου της Κυβέρνησης και υπουργού Οικονομικών Γιάννη Δραγασάκη. Από αυτή την εσωκομματική «ανθρωποφαγία» δεν λείπει και το όνομα της Ρένας Δούρου, η οποία βάλλεται πανταχόθεν με πολλά επικριτικά παρασκηνιακά σχόλια για την απουσία της, αν και χθες με συνέντευξή της σημείωσε «δεν κρυφτήκαμε και δεν κρυβόμαστε». Οι επικριτές της λένε για την περιφερειάρχη Αττικής - την οποία μερικοί εμφάνιζαν κάποια στιγμή και ως πολιτική εφεδρεία του ΣΥΡΙΖΑ για τη διαδοχή του Αλέξη Τσίπρα - ότι «κάηκε πολιτικά» τόσο με τις πλημμύρες στη Μάνδρα όσο και από την πυρκαγιά στην Ανατολική Αττική.
Απαρατήρητη δεν πέρασε και η εμφάνιση της κίνησης ΠΡΑΤΤΩ, μέλη της οποίας είναι ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς, ο μέχρι προχθές αναπληρωτής υπουργός Προστασίας του Πολίτη Νίκος Τόσκας και ο Γιάννης Καπάκης που ζήτησε «ειλικρινή συγγνώμη» αλλά και «επιμερισμό της πολιτικής ευθύνης» (πολλοί λένε ότι με αυτόν τον τρόπο ήθελαν να διασώσει τον Τόσκα). Ακόμη, μόνο τυχαία δεν είναι η δήλωση του Δημήτρη Στούμπου, διευθύνοντος συμβούλου της «Αυγής», ότι έπρεπε να υπάρξουν παραιτήσεις.
Ριζικός ανασχηματισμός και καρατομήσεις στα Σώματα Ασφαλείας
Εν μέσω του blame game - του «παιχνιδιού των ευθυνών» - που είναι σε πλήρη εξέλιξη, έχει αρχίσει να γίνεται συζήτηση για τον ανασχηματισμό, που θα είναι μια κεντρική κίνηση του Πρωθυπουργού μετά το τέλος του τρίτου μνημονίου. Ο ανασχηματισμός, που τοποθετείται πλέον το διάστημα μεταξύ 21 Αυγούστου και 5 Σεπτεμβρίου, πριν από τη ΔΕΘ, θα είναι ριζικός. Θα σηματοδοτεί το άνοιγμα του ΣΥΡΙΖΑ στον πολιτικό χώρο της Κεντροαριστεράς (π.χ. αξιοποίηση Μαριλίζας Ξενογιαννακοπούλου, ίσως και Λούκας Κατσέλη), με σαφή τοποθέτηση στον προοδευτικό χώρο και αναβάθμιση ή τοποθέτηση σε θέσεις μάχης νέων στελεχών από τη γενιά του Αλέξη Τσίπρα.
Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται - είτε διά της αναβάθμισης είτε μέσω της αξιοποίησης - στελέχη όπως η Εφη Αχτσιόγλου, ο Αλέξης Χαρίτσης, ο Δημήτρης Λιάκος, ο Κώστας Στρατής, ο Νάσος Ηλιόπουλος, ο Κώστας Ζαχαριάδης, ο Γιώργος Βασιλειάδης, ο Κώστας Στάικος, ο Δημήτρης Παπαγιαννάκος, κ.ά.
Μένει να φανεί τι θα αλλάξει - εάν αποφασιστεί τελικά - στο Μέγαρο Μαξίμου και εάν θα μετακινηθεί ο Δ. Τζανακόπουλος, που παρά τα λάθη που έγιναν (σ.σ.: στο στόχαστρο πολλών έχει μπει και ο Θ. Καρτερός, διευθυντής του γραφείου Τύπου του Πρωθυπουργού), έχει ισχυρές πιθανότητες να παραμείνει στο πόστο του και εάν μετακινηθεί θα βρίσκεται σε υπουργείο «πρώτης γραμμής».
Μετά την προχθεσινή παραίτηση Ν. Τόσκα ενεργοποιείται περισσότερο ο «μπαρουτοκαπνισμένος» Πάνος Σκουρλέτης που ανέλαβε τις αρμοδιότητες του παραιτηθέντος και άρα διεφάνη ότι ο ανασχηματισμός είναι προ των πυλών. Ο υπουργός Εσωτερικών έχει πάρει πάνω του επικοινωνιακά τις τελευταίες ημέρες την υποστήριξη της κυβέρνησης και εάν δεν μείνει στο υπουργείο Εσωτερικών, συζητείται για γραμματέας του ΣΥΡΙΖΑ ώστε να αναλάβει και την προεκλογική εκστρατεία του κόμματος. Σε αυτό το κλίμα, κάποιοι μιλούν και για επιστροφή στο Μαξίμου του Ν. Παππά.
Εκτακτες κρίσεις
Στην επικοινωνιακή αντεπίθεση της κυβέρνησης εντάσσεται και το άμεσο γκρέμισμα αυθαιρέτων, ενώ θα υπάρξουν καρατομήσεις σύμφωνα με πληροφορίες στα ανώτερα κλιμάκια της Ελληνικής Αστυνομίας, της Πυροσβεστικής και του Λιμενικού Σώματος. Σύμφωνα με πληροφορίες θα γίνουν έκτακτες κρίσεις για την αλλαγή ηγεσίας στα προαναφερθέντα Σώματα, ενώ θα απομακρυνθεί ο γενικός γραμματέας Πολιτικής Προστασίας Γιάννης Καπάκης. Εκκρεμεί ακόμα εάν θα υπάρξει στον ανασχηματισμό θέση υφυπουργού ή αναπληρωτή υπουργού Πολιτικής Προστασίας.
Για να αλλάξει, όσο αυτό είναι εφικτό, το κλίμα, η κυβέρνηση θα εστιάσει στο οικονομικό πεδίο, δηλαδή έξοδος από το Μνημόνιο και κοινωνικές παροχές, θα στρέψει και πάλι τη συζήτηση στο Μακεδονικό (λόγω και του δημοψηφίσματος στην πΓΔΜ στα τέλη Σεπτεμβρίου), και θα καταφύγει στη σκανδαλολογία με αξιοποίηση των υποθέσεων Novartis και ΚΕΕΛΠΝΟ. Ειδικά για τα αυθαίρετα, η γραμμή είναι, όπως λέει ο Π. Σκουρλέτης, «δεν υπάρχει άλλος δρόμος, οφείλουμε να το πάμε μέχρι τέλους».
Σε αυτό το σκηνικό της ακραίας κρίσης, επανήλθαν τις τελευταίες ώρες και τα σενάρια περί πρόωρων εκλογών. «Οι εκλογές αποτελούν μονόδρομο για τον Τσίπρα» λέγεται από ορισμένες πλευρές και ο αντίλογος είναι ότι πρόκειται περί καθαρής αυτοκτονίας για τον ΣΥΡΙΖΑ έπειτα από τέτοιας έκτασης καταστροφή. «Πώς θα πάμε σε εκλογές σε αυτό το τοπίο;» ρωτούν κεντρικά στελέχη της κυβέρνησης και σημειώνουν ότι μετά την τραγωδία στο Μάτι οι κάλπες έχουν απομακρυνθεί οριστικά. Και αυτό διότι ο Πρωθυπουργός, παρά το πλήγμα που έχει δεχθεί, δεν εμφανίστηκε διατεθειμένος να «παραδοθεί» πολιτικά και θέλει χρόνο να αλλάξει το κλίμα.
Ραβανός Αρης
tovima.gr